Κιβωτιόσχημοι τάφοι της ΠΚ Ι (3200-2700 π.Χ.)

 

Λάκκουδες, κιβωτιόσχημος τάφος

Κιβωτιόσχημος τάφος από το Νεκροταφείο των Λάκκουδων (πρώιμη ΠΚ Ι 3200-3000 π.Χ.)

Άγιοι Ανάργυροι, κιβωτιόσχημος τάφος

Κιβωτιόσχημος τάφος από το Νεκροταφείο των Αγίων Αναργύρων (πρώιμη ΠΚ Ι 3200-3000 π.Χ.)

Πρωτοκυκλαδικό Νεκροταφείο Τσικνιάδων (3200-2200 π.Χ.)

Από τα τέλη της 4^ης χιλετίας π.Χ. οι Ναξιώτες (και οι Κυκλαδίτες γενικότερα) άρχισαν να μιμούνται τα ταφικά έθιμα των κατοίκων της Κέας^[1] και να θάβουν τους νεκρούς σε κιβωτιόσχημους τάφους έξω από τους οικισμούς.

Οι τάφοι ήταν μικρού μεγέθους (1Χ0,5 μέτρα το πολύ) κιβωτιόσχημοι (παραλληλόγραμμοι λάκκοι) σκαμμένοι σε λόφους, επενδυμένοι εσωτερικά από τέσσερις κάθετες ακατέργαστες σχιστολιθικές πλάκες. Σε κάθε τάφο θαβόταν ένας, κατά κανόνα, νεκρός σε έντονα συνεσταλμένη στάση (εμβρυική), γερμένος στο δεξιό πλευρό[2]. Ήταν σκεπασμένοι με μία οι περισσότερες σχιστολιθικές πλάκες, ενώ η τοποθεσία ταυτοποιείτω με επίπεδες πλάκες[3], ή ένα μικρό σωρό ξερολιθιάς[4] ή με την πλάκα «εισόδου» να προεξέχει[5]. 

Ένα σημαντικό νεκροταφείο που ανασκάφηκε πρόσφατα από την Φιλανιώτου[1] είναι οι Τσικνιάδες, […] το πρωτοκυκλαδικό νεκροταφείο των Τσικνιάδων κατέχει μια μακρόστενη λωρίδα γης, με προσανατολισμό περίπου ΒΑ-ΝΔ.  Ανασκάφηκαν 125 τάφοι, αλλά είναι φανερό ότι υπάρχουν ακόμη κι άλλοι που πρέπει να ερευνηθούν. Ήταν σκαμμένοι στο μαλακό βράχο, σε πυκνή διάταξη. Κατά κανόνα ήταν τραπεζιόσχημοι, με τις τρεις πλευ­ρές επενδεδυμένες με όρθιες πλάκες και την τέταρτη κλεισμένη με ξερολιθιά. Πάνω από την καλυπτήρια πλάκα σε όλους σχεδόν υπήρχε ένας μικρός λιθοσωρός, ως «σήμα». Μερικοί ήταν διώροφοι. Γενικά παρουσίαζαν πολύ μεγάλες διαφορές ως προς το μέγεθος και προφανώς οι μικρότεροι ήταν παιδικοί, ενώ οι μεγαλύτεροι φαίνεται ότι χρησίμευαν ως οστεοφυλάκια. Ελάχιστοι ήταν κτερισμένοι και η παρουσία ή ο αριθμός των κτερισμάτων ήταν ανεξάρτητος από το μέγεθος ή την επιμέλεια της κατασκευής των τάφων. Τα κτερίσματα φανερώνουν ότι το νεκροταφείο χρησιμοποιήθηκε σε όλη σχεδόν την πρωτοκυκλαδική εποχή, από το 3200 π.Χ. μέχρι το 2200 π.Χ. Ο οικισμός στον οποίο ανήκει το μεγάλο αυτό νεκροταφείο δεν έχει ακόμη επιση­μανθεί. Ωστόσο ο αριθμός των τάφων, η μακρόχρονη χρήση τους και η θέση τους μαρ­τυρούν την παρουσία ενός ανθηρού και ίσως πολυάνθρωπου κέντρου σ' αυτή την ιδιαί­τερα πλούσια αγροτική περιοχή της Νάξου[…].

---

[1] Philaniotou O., 2008. Naxos, Tsikniades: an Early Cycladic Cemetery, στο N. Brodie, J. Doole, G. Gavalas, και C. Renfrew (επιμ.), ORIZON. A Colloquium on the Prehistory of the Cyclades, Cambridge: 195-207

---

[1] Σάμψων 1993, Renfrew 2009, 294, 310 (1972)

[2] Renfrew 2009, 291, Ντούμας 1961-1962, πι. 334, β

[3] Ντούμας 1961-1962, 273, Renfrew 2009, 294

[4] Φιλανιώτου 2005, 274

[5] […] Στο Ακρωτήρι μία από τις κατακόρυφες πλάκες του τάφου ήταν συχνά υψηλότερη και προφανώς εξείχε από την επιφάνεια του εδάφους […] Renfew 2009, 295 και Ντούμας 1961-1962, 278